Ik wil dat het publiek voelt en begrijpt waar het verhaal over gaat
Robert Luts Evangelist tijdens Matthäus Passion. Hij is de verteller en zingt de letterlijke tekst van het lijdensverhaal uit het evangelie van Matthäus.
Met een ferme klap op de kansel zet de evangelist de toehoorders op scherp in de Hof van Gethsemane als hij de woorden ‘und hieb ihm ein Ohr ab!’ uitspreekt. Aangekomen op Golgotha huilt zijn stem bij de kruiswoorden: ‘Mein Gott, mein Gott, warum hast du mich verlassen?’ En als uiteindelijk alles volbracht is, dwingt hij een adembenemende stilte af als hij de grootsheid van het offer laat dalen: ‘…und verschied.’
De Matthäus Passion: het op muziek gezette lijdensverhaal van de Zoon van God naar het evangelie van Matthäus, geschreven door de grootste componist van de barokmuziek, Johann Sebastian Bach. Een meesterwerk waarin drama en devotie elkaar afwisselen, waarin angst en overwinning zó dicht bij elkaar liggen, waarin symboliek en werkelijkheid ineengevlochten zijn. Je moet wel van goeden huize komen wil je de rol van evangelist in dit verhaal op je kunnen nemen. Maar hij kan dat als geen ander: Robert Luts.
Muziek is altijd een rode draad geweest in het gezin waarin Robert opgroeide. Al op achtjarige leeftijd soleerde hij in kerkdiensten met Pasen en Kerst. Hij ontwikkelde zich tot tenor en studeerde aan het conservatorium van Brussel en Maastricht. Als Pieter Jan Leusink Robert in 1994 hoort in een tv-uitzending, neemt hij contact met hem op. Robert, die toen al de rol van evangelist onder verschillende dirigenten had uitgevoerd, begint een samenwerking met Pieter Jan, die toendertijd de Matthäus Passion ‘slechts’ vier, vijf keer per jaar met zijn Holland Boys Choir uitvoerde. Nu, meer dan twintig jaar later, heeft die samenwerking zich onafgebroken verdiept en versterkt. Robert: ‘We hadden meteen een klik, er was een wederzijdse ongekunstelde spontaniteit.
Hoe Pieter Jan muzikaliteit toelaat bij zichzelf en anderen, sprak mij meteen aan. Pieter Jan wil de muziek vooral laten ontroeren, niet artificieel, niet ingeperkt. Je voelt geen keurslijf waardoor je je eigen identiteit zou verliezen.’
Zijn liefde voor de Matthäus Passion zorgt ervoor dat Robert met zijn eindscriptie over de rol van de evangelist in het passieverhaal in 2013 zijn Master behaalt aan het Conservatorium van Leuven. Hij vertelt zeer bevlogen over de meest indringende compositie aller tijden: ‘De Matthäus Passion is een theaterstuk, maar gebaseerd op echte gebeurtenissen. Als ik in mijn rol van evangelist zit, vereenzelvig ik me met hem. Het is wonderbaarlijk hoe je elke uitvoering op verschillende momenten in de passie geroerd raakt. Je vraagt je soms af: ‘Waarom voelt juist dát op dit moment zo diep’, maar er is geen verklaring voor. Wat je zelf hebt meegemaakt die dag, de musici en zangers rondom je en de interactie met het publiek geven je een bepaalde impuls. Dit zorgt ervoor dat de intentie hetzelfde blijft, maar er altijd nuanceverschillen zijn. Geen uitvoering is daarom hetzelfde.
Bach is een genie. In de Matthäus Passion ervaar je bij uitstek zijn intelligentie op het gebied van retoriek, symboliek en wiskundig inzicht. De rol van evangelist wordt gezien als een zware rol, maar ik ervaar dat niet zo. Ik wil graag dat het publiek voelt en begrijpt waar het verhaal over gaat, wat er precies gebeurd is. Jezus stond niet boven de mensen, maar hij ging rond. Hij cijferde zichzelf weg en respecteerde de wil van God. Ik geloof dat het goed is om in de geest van de Bijbel te leven. Als het ‘sanfte ruh’ geklonken heeft, kan ik pas uitademen.’
Tussen al die verschillende taferelen zijn er voor Robert persoonlijk een paar pijlers die er bovenuit steken. De verloochening van Petrus en zijn bitter huilen is een diepgaande passage. En het absolute dieptepunt van de passie is de aria ‘Komm, süsses Kreuz’, waarin de bas (Simon van Cyrene) Jezus het kruis wil helpen dragen. Tenslotte de belijdenis van de soldaten bij het sterven van Jezus: ‘Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen!’ Robert: ‘Wenn ich einmal soll scheiden’ is het enige koraal waarbij ik uit respect en verbondenheid met het publiek blijf staan. Wat daarop volgt, is intensief, de droefenis om het overlijden van Christus. Ik laat het allemaal tot me komen, ik geef misschien teveel, maar ik wil de intensiteit overbrengen, in contact zijn met de mensen. We zitten tenslotte allemaal op dezelfde weg!’
Matthäus Passion bij u in de buurt? Bestel tickets vanaf € 54,95 / ticket.
